Ove godine navršava se pola veka od čuvene izložbe "Srpska skulptura do 1941. godine", pionirskog poduhvata u organizaciji Narodnog muzeja. Povodom tog jubileja u atrijumu Narodnog muzeja u narednih mesec dana izložena su reprezentativna dela koja, po proceni autora izložbe Vere Grujić, najbolje prikazuju razvoj novije srpske skulpture.
Zbirku jugoslovenske skulpture Narodnog muzeja čini oko 900 dela, a za izložbu "Srpska skulptura od 1882. do 1941." odabrano je 45 vajarskih ostvarenja, koja su razvrstana u četiri tematske celine. Posle dugo vremena posetioci imaju priliku da dožive stilske osobenosti dvadeset i četiri umetnika, između ostalih Petra Ubavkića, Đorđa Jovanovića, Petra Palavičinija, Simeona Roksandića, Paška Vučetića, Dragomira Arambašića, Sretena Stojanovića, Rista Stijovića, koji su obeležili važno razdoblje preporoda naše vajarske umetnosti.
- Istorija novije srpske skulpture koja počinje krajem 19. veka delima prvih domaćih umetnika, državnih stipendista školovanih na inostranima akademijama, blisko je povezana sa istorijom Narodnog muzeja i zbirke u kojoj se čuvaju vajarska ostvarenja - istakla je Vera Grujić.
Prvi ovdašnji školovani vajar novijeg doba bio je Petar Ubavkić (1850-1910), a potom na umetničku scenu stupaju Đorđe Jovanović (1861-1953) i Simeon Roksandić (1874-1943).
- Posle dela nastalih u vreme njihovog usavršavanja, dok su još bili nepoznati u ovdašnjoj sredini, vremenom su nabavljana i njihova kasnija ostvarenja, tako da se u Narodnom muzeju, u koji je prva skulptura stigla 1882. i održana prva vajarska izložba u Srbiji, čuvaju najznačajniji radovi ovih autora - objašnjava autorka izložbe. - Od vremena prve izložbe skulptura nailazi na plodno tlo, a u njenom razvoju značajnu ulogu imao je i Narodni muzej, kako otkupom najranijih dela prvih srpskih vajara, tako i aktivnim praćenjem delatnosti domaćih umentika.
Akademik Svetomir Arsić - Basara objašnjava da se skulptura u Srbiji pojavila prilično kasno, zato što je rađena u prostoru koji je bio pod uticajem Vizantije:
- Vizantija je svet koji je živeo i umirao za ikone. Iracionalizam u ideologiji i antiplasticizam u našoj srednjovekovnoj umetnosti predstavljali su prepreku nastanku i razvoju vajarstva. Srpska skulptura između dva rata odbacuje ideju akademskog realizma i neguje intimni kamerni karakter skulpture. Ovakvo opredeljenje ukazuje na konzervativizam srpske skulpture u odnosu na evropsko vajarstvo. Naša skulptura nije mogla da prati ono što se u Evropi izgrađivalo nekoliko vekova u kontinuitetu. Palavičini, Stijović i Stojanović su predstavnici intimističkog i kamernog izraza u srpskoj skulpturi - objasnio je Basara, dodajući da se početkom šezdesetih srpska skulptura okreće novom plastičnom izrazu koji će je odvesti u tokove svetske skulpture i internacionalni svet moderne umetnosti.
STILSKE OSOBENOSTI
Na izložbi su prikazana dela različitih stilskih osobenosti - od realizma (Petar Ubavkić, Ivan Rendić, Đorđe Jovanović, Simeon Roksandić, Dragomir Arambašić), preko prihvatanja elemenata secesije i simbolizma, što je značilo tematsko i likovno suprotstavljanje tradiciji 19. veka i umetnosti akademizma (Robert Valdec, Ivan Meštrović, Toma Rosandić), do afirmacije modernih stilskih tokova izraženih kroz dela umetnika školovanih uglavnom u Parizu i u Pragu (Sreten Stojanović, Petar Palavičini, Živojin Lukić, Dušan Jovanović Đukin, Risto Stijović, Frano Kršinić, Mihailo Tomić). Na izložbi su i portreti kralja Aleksandra Obrenovića od Petra Ubavkića, Žanke Stokić od Sretena Stojanovića, Ljubice Sokić od Stevana Bondarova, i Rastka Petrovića rad Petra Palavičinija.
