|
Rusi mire Srbe i Makedonce
izvor: novosti online 08.02.2015.
Puštanjem na slobodu ariepiskopa ohridskog Jovana (Vraniškovskog) ispunjen je prvi uslov za dijalog Srpske patrijaršije i kanonski nepriznate Makedonske pravoslavne crkve o statusu ove verske organizacije. Prekid sudskog progona vladike Jovana bio je glavni zahtev SPC, da bi uopšte moglo da se razgovara. Ključnu ulogu u ovom procesu imaće Ruska pravoslavna crkva, koja sve aktivnije posreduje između Beograda i Skoplja.
U krugovima nepriznate MPC već prvog dana po izlasku vladike Jovana iz zatvora "Idrizovo" čulo se da je došlo vreme za razgovore o njenom statusu. MPC i njen poglavar arhiepiskop Stefan mnogo očekuju od mitropolita volokolamskog Ilariona, koji je kao šef diplomatije Ruske pravoslavne crkve preuzeo ulogu glavnog posrednika u kontaktima crkvenih Beograda i Skoplja.
Nezvanično se čuje da je upravo mitropolit Ilarion i najzaslužniji za slobodu vladike Jovana. On je krajem prošle godine posetio Skoplje, gde se susreo sa predsednikom Đorđem Ivanovim i premijerom Nikolom Grujevskim, ali i poglavarom MPC, sa kojima je razgovarao o Jovanovoj slobodi.
Pregovori o budućem statusu Makedonske crkve, kako se čuje u beogradskom Patrijaršijskom dvoru, mogući su, ali zasada niko ne zna kada bi i pod kojim uslovima oni mogli da počnu.
- Patrijarh Irinej je više puta rekao da smo mi otvoreni za svaki dogovor - kaže izvor "Novosti" iz vrha SPC. - Ne treba zaboraviti, međutim, na crkvenosudski proces protiv poglavara MPC arhipiskopa Stefana, kome, prema crkvenim propisima, preti i najteža kazna - raščinjenje. U slučaju ovakvog ishoda on ne bi mogao da bude pregovarač sa SPC. Dobro je što je Ruska crkva uzela na sebe da bude posrednik, jer to garantuje da pozicija SPC neće u startu biti ugrožena.
Nezvanični stav koji je godinama važio u SPC jeste da Makedoncima može da se ponudi samo ono što je već bilo na papiru, pa čak i prihvaćeno, tokom prethodne runde pregovora 2002. godine u Nišu. Postignuti dogovor je podrazumevao najširu crkvenu autonomija eparhijama u Makedoniji, kao i pravo na sopstvenog crkvenog poglavara, čiji izbor bi srpski patrijarh samo potvrđivao.
SPC se saglasila i da nova crkvena organizacija zadrži naziv Ohridska arhiepiskopija, što je jedan od ključeva njenog priznanja. Epitet "makedonska" u imenu neprihvatljiv je za Grčku crkvu, ali i Carigradsku patrijaršiju, koja ima najveći duhovni autoritet u pravoslavlju.
Makedonske vladike, koje su se 2002. saglasile sa ovakvim rešenjem, posle povratka u Skoplje promenile su mišljenje i povukle svoj pristanak.
Zasada nema signala iz Beograda koji bi ukazivao na promenu stava srpske strane. Najverovatniji scenario je da bi razgovori mogli da se konkretizuju već na proleće, posle zasedanja Svetog arhijerejskog sabora SPC, koji će gotovo sigurno razmatrati ovo pitanje.
SPC se drži principijelnog stava da formiranje novih država ne znači i automatsko stvaranje nacionalnih crkava. To pitanje poslednjih godina lebdi i u Crnoj Gori, gde nepriznata Crnogorska crkva Miraša Dedejića ima podršku zvaničnih vlasti. Za razliku od Crne Gore, gde je većina pravoslavnih vernika, bez obzira na politički stav i nacionalnost, verna zvničnoj Pravoslavnoj crkvi - Mitropoliji crnogorsko-primorskoj, u Makedoniji gro naroda pripada nepriznatoj MPC, što dodatno komplikuje situaciju.
Da makedonski crkveni spor ima veliku važnost ne samo za Balkan i odnose Beograda i Skoplja, već i globalni crkveni poredak pokazuju i najnoviji događaji u Ukrajini. U ovoj zemlji, pored zvanične Pravoslavne crkve koja pripada Moskovskoj patrijaršiji, deluje i raskolnička organizacija, koja se predstavlja kao nacionalna ukrajinska pravoslavna crkva. Ova organizacija pruža čvrstu podršku vlastima u Kijevu i snažan je antiruski faktor na prostoru Ukrajine.
- To može da bude još jedan od argumenata na strani SPC u nekim budućim pregovorima sa Makedoncima. Sticanje autokefalnosti i autonomije, jedno je od najvažnijih pitanja u pravoslavlju. Izuzetno je delikatno jer zadire i u svetovne, državne i političke odnose. Zbog toga će ova tema biti i na dnevnom redu Svepravoslavnog sabora zakazanog za sledeću godinu u Carigradu - napominje naš izvor iz SPC.
STVORENA VOLjOM KOMUNISTA
Makedonska pravoslavna crkva nastala je voljom komunističke vlasti 1958. godine, kada je objavljena njena automonija. To je, zapravo, podrazumevalo samo formalnu pripadnost SPC. Autokefalnost je proglašena devet godina kasnije, iako na svojoj strani nije imala nijednu pravoslavnu crkvu. Situacija koja je vladala do 1967. godine i nekanonskog prekida odnosa sa Srpskom patrijaršijom bila je osnova i Niškog sporazuma iz 2002. godine koji su Makedonci odbili. Ovaj akt uvažio je činjenicu postojanja posebne verske organizacije, ali i crkvene kanone.
SAMOSTALNOST JEDINI ZAHTEV
Vladike iz Makedonije od Srpske patrijaršije očekuju samo jedan odgovor u pregovorima o statusu MPC - pristanak na autokefalnost. Bilo kakav drugi ishod teško da bi zadovoljio vernike, vlasti i javno mnjenje ove države. U prilog tome svedoče i sve učestalije poruke pojedinih političara koji sve češće podižu glas zbog, kako kažu, "posrbljivanja Makedonije". Već godinama ne jenjavaju ni glasovi iz pojedinih krugova da je Makedonska crkva zapravo oteta Bugarskoj i da bi u razgovor o statusu Ohridske arhiepiskopije trebalo da se uključi i Patrijaršija iz Sofije.
|
